Klaustrofobi: 7 Adımda Kademeli Maruz Planı

Asansör korkusu, kapalı ve kontrolün sınırlı olduğu bir ortamda panik belirtilerinin tetiklenmesiyle sürer: çarpıntı, nefes darlığı, sersemlik, “çıkamayacağım” düşüncesi. Van'da plaza, AVM, hastane ve kamu binalarında sık yaşanıyor. Amaç cesaret gösterisi değil; küçük, güvenli ve tekrarlı adımlarla sinir sistemini yeniden eğitmektir.

Belirtiler

• Asansöre yaklaşırken anticipatuar kaygı (önceden gelen endişe)
• İçeride panik benzeri belirtiler (çarpıntı, nefes darlığı, terleme)
• Kaçınma: Merdiven tercih etme, randevuları iptal etme

Nedenler

• Geçmişte olumsuz deneyim (asansörde kalma, yoğun panik atağa koşullanma)
• Felaketleştirme: “Havasız kalırım”, “kimse duymaz”, “kapı açılmaz”
• Aşırı kontrol ihtiyacı: Kaçışın sınırlı olduğu ortamlarda tolerans düşer

7 adımda kademeli maruz planı

1. Nefes 4–4 + bedeni hazırlama: 2 dk burundan 4 al–4 ver; çene–omuz gevşetme.
2. Kapı açık deneme: Zemin katta kapı açık asansörde 1–2 dk dur, nefese odaklan.
3. Kısa kapalı deneyim: Kapı kapansın, 10–15 sn sonra tekrar açılsın. “Kaygı dalga, geçecek.”
4. 1 kat camlı asansör: Güvendiğin biriyle gündüz sakin saatte.
5. 2–3 kat, yoğun olmayan saat: Zil/yardım butonunun yerini bil, inmeden 1 tekrar daha yap.
6. Hedef bina: İş/ev binanda tek başına 1–2 kat, sonra hedef kata.
7. Genelleme: AVM–hastane gibi farklı binalarda 2–3 tekrar.

Panik anı mini protokol (asansördeyken)

• Etiketle: “Bu panik, tehlike değil.”
• Nefes 4–4: 8 tur. Sayarak.
• 5–4–3–2–1: 5 gör–4 hisset–3 duy–2 kokla–1 tat (odak transferi)
• Güven cümlesi: “Buton çalışıyor, yardım çağırabilirim. Kapılar otomatik açılıyor.”

Kaçınmayı azalt: 3 kural

• Basamak basamak ilerle: Zorlandığın adımı küçült; ama erteleme.
• Tekrar: Her adımı en az 2–3 kez.
• Pekiştir: Başarı sonrası kısa ödül/mini mola.

Ne zaman profesyonel yardım?

Günlük işleyişi bozuyorsa (randevu iptal, kat çıkamama), 2–3 hafta içinde ilerleme sınırlıysa veya panik atak döngüsü eşlik ediyorsa, BDT ve maruz bırakma içeren bir planla 4–8 seansta belirgin ilerleme sağlanabilir.